Davranış&Eğitim

HIZLI ERİŞİM

👉 A. Köpek Davranışının Temelleri
👉 B. Pozitif Eğitim Modeli
👉 C. Sokak ve Bakımevi Köpeklerinde Davranış Yönetimi
👉 D. Sahiplendirme Sonrası Uyum ve Davranış Rehberi
👉 E. Davranışları Anlama ve Destek Rehberi
👉 F. Evde Uygulanabilir Basit Eğitimler
👉 G. Evde Güvenli Ortam Hazırlama Rehberi
👉 H. Eğitim Malzemeleri ve Doğru Kullanım Rehberi
👉 I. Diğer Hayvanlarla Tanıştırma

🟩A. KÖPEK DAVRANIŞININ TEMELLERİ🟩

Köpek davranışını anlamak, hem sahada çalışanlar hem gönüllüler hem de sahiplenen aileler için hayati öneme sahiptir. Yanlış anlaşılan sinyaller çoğu zaman korku, agresyon veya kaçma gibi davranışlara dönüşür. Bu bölüm köpeklerle güvenli ve doğru iletişim kurmanın temel taşlarını içerir.

  1. Köpeklerin Beden Dili

Köpekler kelimelerle değil, bedenleriyle konuşur. Bu sinyallerin doğru okunması güvenli iletişimin temelidir.
• Kuyruk: Yüksek–gergin = uyarı; alçak = korku; geniş sallama = olumlu heyecan.
• Kulaklar: Öne dik = dikkat; geride = stres veya çekilme.
• Gözler: Göz akının görünmesi (“whale eye”) = kaygı; sert bakış = tehdit.
• Ağız: Dudak yalama = stres; gevşek ağız = rahatlık.
• Vücut: Donma = korku/ısırma öncesi kritik sinyal; çömelme = çekingenlik.

Ancak çömelme öne doğru eğilmeyle karıştırılmamalıdır. Köpek iki ayağını öne uzatıp eğiliyorsa size güvendiğini gösteriyor olabilir.

  1. Stres Sinyalleri

Stres sinyalleri köpeğin “yaklaşma”, “beni rahat bırak”, “gerildim” demesinin doğal yoludur.
• Dudak yalama
• Esneme
• Başını yana çevirme
• Yere koklama davranışını abartma
• Yavaşlama / donma
• Tüy kabartma
• Hareketten kaçınma

Erken fark edildiğinde agresyonun büyük bölümü başlamadan engellenebilir. Bu eylemler köpeğin günlük hayatında verdiği tepkiler de olabilir karakterine göre analiz edilir.

  1. Korku – Agresyon Döngüsü

Agresyon bir duygu değil, korku temelli savunma davranışıdır.
• Korku → uzaklaşma isteği
• Kaçamama → gerginlik
• Uyarı sinyali → diş gösterme
• Baskı devam ederse → ısırma

Ceza veya zorlamayla uyarı sinyallerini bastırmak ısırma riskini artırır.

  1. Sosyalleşme Pencereleri

Köpeklerin sosyal dünyaya geliş süreci belirli bir zaman aralığında şekillenir.
• 3–16 hafta arası: kritik sosyalleşme dönemi
• Bu dönemde insanlar, hayvanlar, sesler, dokular, ortamlar pozitif biçimde tanıtılmalıdır.
• Sokak köpeklerinde uyaran yetersizliği çekingenlik ve kaygıya yol açabilir.

  1. Doğal İhtiyaçlar

Davranış sorunlarının çoğu karşılanmayan doğal ihtiyaçlardan kaynaklanır.
• Koklama
• Çiğneme
• Kazma
• Keşif
• Enerji boşaltma
• Zeka çalışması
• Sosyal temas

Bu ihtiyaçlar karşılanmadan eğitim verilemez.

  1. Güven ve Bağ Kurma

Her eğitim ve iletişim önce güven üzerine kurulmalıdır.
• Yumuşak ses
• Tutarlı rutin
• Zorlamayan yaklaşım
• Pozitif pekiştirme
• Serbest koklama izni
• Kademeli yakınlaşma

Güven yoksa öğrenme olmaz.

🟩 B. POZİTİF EĞİTİM MODELİ 🟩

Pozitif eğitim, köpeklerde bilimsel olarak kanıtlanmış tek etkili ve etik yöntemdir. Ceza temelli yöntemler uzun vadede davranış sorunlarını büyütür. Bu bölüm, herkesin evde ve sahada uygulayabileceği güvenli eğitim prensiplerini içerir.

  1. Ödül Temelli Öğrenme

Doğru davranışın olumlu sonuçlanması, davranışın tekrarlanmasını sağlar.
• Küçük yiyecek ödülleri
• Oyun
• Sevgi / övgü
• Keşif izni (koklama, serbest yürüyüş)

Motivasyonun yüksek olduğu köpek çok daha hızlı öğrenir.

  1. Ceza Temelli Yöntemlerin Zararları

Ceza, davranışı düzeltmez; sadece baskılar.
• Korkuyu büyütür
• Agresyon riskini artırır
• Öğrenmeyi yavaşlatır
• Güven ilişkisini bozar
• Kaygı kaynaklı yeni problem davranışlar yaratır

Ceza kısa vadede “durmuş gibi” görünse de uzun vadede sorunu ağırlaştırır.

  1. Shaping (Şekillendirme)

Köpeğin bir davranışı adım adım öğrenmesini sağlayan pozitif yöntemdir.

Örnek: “Otur” öğretmek
• Köpek arka bacaklarını biraz bükünce → küçük ödül
• Poposu yere yaklaşınca → ödül
• Tam oturduğunda → büyük ödül + sözlü övgü

Bu yöntem:
✔ Zorlamasızdır
✔ Çekingen köpeklerde çok etkilidir
✔ Öğrenme hızını yükseltir

  1. Desensitizasyon (Duyarsızlaştırma)

Köpeğin korktuğu bir şeyi en hafif hâlinden başlayarak, zamanla alışmasını sağlayan bilimsel tekniktir.

Örnek: Köpek diğer köpeklerden korkuyor
• Önce uzak mesafede diğer köpeği görür → korkmuyorsa → ödül
• Ertesi gün bir adım daha yakın → ödül
• Zamanla güvenli mesafe daraltılır
• Son aşamada kontrollü yakın temas çalışılır

Kural:
👉 Köpek korktuğunda uzaklaşmak, korkmadığında yaklaşmak.

Bu teknik korku, agresyon, şehir sesleri, trafik ve yabancılar için uygulanır.

  1. Karşı–Koşullama

Kötü duygu = iyi duyguyla değiştirilir.

Örnek:
Diğer köpek geldi → mama verilir → zamanla diğer köpek = olumlu duygu.

Bu teknik desensitizasyonla birlikte kullanıldığında en güçlü davranış değiştirme aracıdır.

Eğitimde Yapılmaması Gerekenler

• Boğma, çivili veya şok tasma
• Köpeğe bağırmak
• Üzerine eğilmek / baskı kurmak
• Patiden tutmak
• Ceza amaçlı kapatma
• Zorla sevdirmeye çalışma
• Sürükleme veya tasma ile çekme

Bunların tamamı bilimsel olarak travma yaratır.

🟩C. SOKAK VE BAKIMEVİ KÖPEKLERİNDE DAVRANIŞ YÖNETİMİ🟩

Sokak ve bakımevi koşullarında yaşayan köpekler yoğun stres, belirsizlik ve kalabalık içinde bulunurlar. Bu nedenle davranış yönetimi ev köpeklerine göre daha planlı, dikkatli ve bilimsel olmalıdır.

Ne yazık ki Türkiye’deki mevcut barınak sisteminin yapısal sorunları, bu bilimsel yöntemlerin eksiksiz uygulanmasını zorlaştırmaktadır. Yine de bu rehberi, ideal standartları tanımlamak, doğru yöntemlere dikkat çekmek ve hayvan refahının geliştirilmesi için gerekli değişimin altını çizmek amacıyla hazırladık.

  1. Yeni Gelen Köpeğin Değerlendirilmesi

Köpeğin davranış profili ilk 48 saat içinde gözlemlenir.
• İnsan temasına tepkisi
• Diğer köpeklere tepkisi
• Stres seviyesi
• Yeme davranışı
• Korku belirtileri
• Ağrı şüphesi
• Beden dili analizi

Bu değerlendirme, yanlış yerleştirmeyi ve agresyonu büyük ölçüde önler.

  1. Grup Uyumlandırma

Yeni gelen köpekler direkt grubun içine alınmamalıdır.

Doğru yöntem:
• Görsel temas → ödül
• Paralel yürüyüş
• Kısa temas → geri çekilme
• Kontrollü koklaşma
• Kademeli grup entegrasyonu

Bu protokol agresyon oranını %80 azaltır.

  1. Stres Azaltma Protokolleri

Bakımevinde stres en büyük problem kaynağıdır.
• Gürültüyü azaltma
• Yatak / saklanma alanı sağlama
• Kalabalığı bölme
• Düzenli yürüyüş
• Zeka oyuncakları
• Koklama etkinlikleri
• Kontrollü besleme

  1. Çevre Zenginleştirme (Enrichment)

Köpeklerin davranışını regüle eden en etkili araçlardan biridir.
• Kong, çiğneme oyuncakları
• Kutu/paket parçalama oyunları
• Saklama–bulma oyunları
• Yavaş besleme kapları
• Koku oyunları
• Basit zeka oyuncakları (ev yapımı da olabilir)

Zenginleştirme kaygıyı %40 azaltır.

  1. Yemek Zamanı Yönetimi

Kaynak koruma davranışı bakımevlerinde sık görülür.
• Mama kaplarını aralıklı yerleştirin
• Aynı anda yemek verin
• Yemek sırasında yeni köpek eklemeyin
• Yemekten sonra kapları kaldırın

  1. Köpekler Arası Tanıştırma Protokolü

• Nötr alanda karşılaştırma
• Paralel yürüyüş
• Kısa temas + geri çekilme
• Aşırı heyecan olduğunda mola
• Başarılı tekrarların ardından aynı alanda serbestlik

  1. Gönüllüler İçin Yürüyüş Kuralları

• Göğüs tasması kullanın
• Tasma uzunluğu 1,5–2 m olmalı
• Çekme anında “dur–bekle” tekniği
• Köpeğe koklama izni verin
• Kalabalık ve trafikten uzak alan tercih edin

  1. Bakımevi Agresyonunun Temel Nedenleri

• Kalabalık
• Gürültü
• İzolasyon
• Kaynak koruma
• Stres
• Ağrı (çok önemlidir)

Agresyon gösteren köpeklerin önce veteriner hekim tarafından ağrı açısından muayene edilmesi gerekir.

🟩D. SAHİPLENDİRME SONRASI UYUM VE DAVRANIŞ REHBERİ🟩

Yeni bir eve gelen köpeğin adaptasyon süreci çok hassastır. Aile bu dönemde doğru adımları atarsa, köpek daha hızlı güvende hisseder ve davranış problemleri büyük oranda azalır. Bu rehber, sahiplendirme sonrası ilk günden itibaren uygulanabilecek basit ama etkili yöntemleri içerir.

  1. İlk 48 Saat: Sessiz ve Sakin Tanışma

• Köpeğin evi kendi hızında keşfetmesine izin verin.
• Üzerine gitmeyin; fazla sevilmek veya sıkıştırılmak stres yaratabilir.
• İlk 2 gün misafir çağırmayın.
• Gürültü, kalabalık ve fazla hareketten uzak bir ortam oluşturun.
• Köpek saklanırsa izin verin, bu son derece normal bir davranıştır.

  1. İlk Hafta: Rutin Oluşturma

 
• Yemek, tuvalet ve yürüyüş saatleri her gün aynı olmalıdır.
• Bu dönemde büyük komut eğitimlerine başlanmaz.
• Sokak çevresi ve yeni insanlar kademeli olarak tanıtılır.
• Günlük rutin, köpeğin yeni evinde kendini güvende hissetmesinin en hızlı yoludur.

  1. Evde Çevre Düzenlemesi

 
• Köpeğe özel, sakin bir dinlenme alanı hazırlayın (yatak, minder, battaniye).
• Tehlikeli eşyaları (kablolar, kimyasallar, kırılabilir objeler) ortadan kaldırın.
• Su kabı daima ulaşılabilir olmalıdır.
• Çiğneme oyuncakları sunarak stresin azalmasına yardımcı olun.

  1. Diğer Hayvanlarla Tanıştırma

 
• İlk karşılaşma mutlaka nötr bir alanda yapılmalıdır.
• Kısa görüşme → uzaklaşma → tekrar yakınlaşma şeklinde ilerleyin.
• Köpekler yemek yerken mutlaka ayrı tutulmalıdır.
• Kedi–köpek tanıştırmaları çok yavaş ve kontrollü ilerlemelidir. Gerekirse davranış eğitmeniyle çalışılmalıdır.
• Zorlama, doğrudan temas veya hızlı tanıştırma agresyonu artırabilir.

  1. Çocuklu Aileler İçin Güvenlik Kuralları

 
• Köpeğin yemek ve uyku alanına yaklaşılmamalıdır.
• Üstüne atlamak, kuyruğunu çekmek, sarılmak çocukların yapmaması gereken eylemlerdir.
• Tüm etkileşimler yetişkin gözetiminde olmalıdır.
• Çocuklara köpeğin beden dilinin anlamları öğretilmelidir.

  1. Uyum Sürecinde İzlenmesi Gereken Davranış Sinyalleri

 
Köpekler yeni bir ortama girdiklerinde, yaşadıkları stres ve belirsizlik doğal olarak davranışlarına yansıyabilir. Bu belirtilerin birçoğu geçicidir ve uyum sürecinin normal parçalarıdır. Aşağıdaki sinyaller, köpeğin adaptasyon sürecinde dikkatle gözlemlenmesi gereken davranışları gösterir:
• Daha sessiz veya çekingen davranma
• Yeni ortamı gözlemlemek için saklanma
• Normalden fazla havlama
• Tuvalet rutininin geçici olarak bozulması
• Yemek yemede isteksizlik
• Aile üyelerine aşırı yakınlık veya mesafeli davranma
• İnsan veya hayvan görünce gerilme, duraksama, donma

Bu sinyaller çoğunlukla geçicidir ve köpek yeni rutinine alıştıkça azalır.
Davranışlar birkaç hafta içinde düzelmezse, rehberlik almak köpeğin uyum sürecini hızlandırır.

  1. Ayrılık Kaygısını Önleme

 
• İlk hafta köpek uzun süre yalnız bırakılmamalıdır.
• Ev içinde kısa ayrılış–dönüş pratikleri yapılabilir.
• Eve dönüşlerde aşırı sevgi gösterisi yapmayın; bu kaygıyı artırır.
• Zeka ve çiğneme oyuncakları yalnız kalma sürecini kolaylaştırır.

Bu yöntemler, ayrılık kaygısının başlamasını büyük oranda engeller.

  1. Ailenin Uyması Gereken Temel Kurallar

 
Köpeğin yeni evine uyum süreci sabır, sakinlik ve tutarlılık gerektirir. Ailenin yaklaşımı ne kadar anlayışlı olursa, köpeğin güven inşası da o kadar hızlı olur. Bu dönemde aşağıdaki ilkeler rehberlik eder:

 
• Köpeğe cezaya dayalı yöntemler uygulanmaz. Ceza, korku ve stres yaratır; öğrenmeyi zorlaştırır.
• Sevgi ve temas, köpeğin isteğine göre olmalıdır. Zorlamak yerine onun size yaklaşmasına izin vermek güveni artırır.
• Yürüyüşlerde tasmayla çekme veya sürükleme yapılmaz. Bunun yerine sakin yönlendirme ve dur–bekle tekniği kullanılabilir.
• Köpeğin yeni ortama alışmasının zaman alabileceği unutulmamalıdır. Her köpeğin adaptasyon süresi farklıdır; sabırlı olmak bu sürecin en önemli parçasıdır.

🟩E. Davranışları Anlama ve Destek Rehberi🟩

Köpeklerde görülen birçok davranış aslında “problem” değil, yanlış anlaşılmış iletişim sinyalleri veya karşılanmamış ihtiyaçlardır. Bu rehber, en sık karşılaşılan davranışların nedenlerini ve bilimsel temelli çözüm adımlarını içerir.

Davranış sorunları çoğunlukla stres, iletişim eksikliği, enerji birikimi veya yanlış etkileşimler nedeniyle ortaya çıkar. Doğru yaklaşım ile bu davranışların büyük kısmı kolaylıkla yönetilebilir.

  1. Aşırı Havlama

Olası nedenler:
• Yüksek enerji birikimi
• Sıkılma veya dikkat çekme
• Yabancılara karşı alarm davranışı
• Yürüme eksikliği veya ortam yetersizliği

Ne yapılabilir?
• Günlük yürüyüş ve zihinsel aktiviteyi artırın
• Pencerede “nöbet tutma” imkanını azaltın
• Havlama anında ceza vermeyin (daha da artırır)
• Alternatif davranış öğretin: “gel”, “otur” gibi yönlendirmeler
• Gerekirse kapı/ziyaretçi desensitizasyon çalışması yapılabilir

  1. Tuvalet Kazaları

Olası nedenler:
• Yeni ortama uyum süreci
• Rutin eksikliği
• Fazla kaygı/stres
• Sağlık sorunları (idrar yolu enfeksiyonu gibi)

Ne yapılabilir?
• Her gün aynı saatlerde dışarı çıkarmak
• Başarıları ödülle desteklemek
• Kaza olduktan sonra asla cezalandırmamak
• Kimyasalı güçlü olmayan bir temizleyici kullanmak (koku kalırsa tekrarlayabilir)

  1. Çiğneme ve Eşyalara Zarar Verme

Olası nedenler:
• Enerji fazlalığı
• Diş değişim dönemi
• Ayrılık kaygısı
• Dikkat arayışı

Ne yapılabilir?
• Güvenli çiğneme oyuncakları sağlamak
• Düzenli egzersiz
• Evde yalnız kaldığı anlarda oyuncak doldurmaları (ör. KONG)
• Uygunsuz davranışı görmezden almak, doğru nesneye yönlendirmek

  1. Yabancılara Karşı Korku veya Gerginlik

Olası nedenler:
• Geçmiş kötü deneyimler
• Yetersiz sosyalleşme
• Yeni eve uyum süresi

Ne yapılabilir?
• Zorla temas ettirilmez
• Yabancı ile mesafe korunur
• Köpeğin kendisinin yaklaşması beklenir
• Pozitif eşleştirme: kişi geldiğinde ödül → olumlu deneyim

  1. Tasmayla Yürürken Çekme

Olası nedenler:
• Heyecan
• Enerji fazlalığı
• Yürüyüş rutini eksikliği

Ne yapılabilir?
• Anatomik yapıya uygun göğüs tasması kullanmak (çekiştirme önleyici kullanılabilir.)
• “Dur–bekle” tekniği → çektiği anda dur, gevşediğinde devam et
• Yavaş tempoyla başlamak
• İlk 10 dakika koklamaya izin vererek sakinleşmesine yardımcı olmak

  1. Yemek veya Oyuncak Korumacı Davranış

Olası nedenler:
• Eski sokak hayatından gelen savunmacı alışkanlık
• Kaynak kıtlığı deneyimi
• Eğitim eksikliği

Ne yapılabilir?
• Mama yerken yaklaşmamak
• Oyuncak değiştirirken takas yöntemi (daha değerli bir ödülle değiştirme)
• Ceza vermemek (korumayı artırır)
• Birden fazla kaynak sağlamak (birden fazla oyuncak/mama alanı)

  1. Sosyal Etkileşimde Zorlanma

Belirtiler:
• Donma
• Yere yatma
• Geri çekilme
• Hafif hırlama

Ne yapılabilir?
• Zorlamamak
• Köpeğe mesafe tanımak
• Beden dilini okumayı öğrenmek
• Güvenli alan oluşturmak

  1. Aşırı Heyecan / Kontrolsüz Enerji

Olası nedenler:
• Günlük egzersiz yetersizliği
• Zihinsel uyarım eksikliği
• Yeni ortama uyum ve yüksek uyarılma

Ne yapılabilir?
• Düzenli yürüyüş
• Zeka oyunları, koku arama oyunları
• Evde basit yönlendirmeler (“otur–bekle” gibi)
• Eve gelen misafirlerde önce sakin karşılaşma

🟩F. EVDE UYGULANABİLİR BASİT EĞİTİMLER🟩

Ev ortamında yapılan kısa ve eğlenceli eğitimler, hem köpeğin zihinsel olarak rahatlamasını sağlar hem de aile ve köpek arasındaki iletişimi güçlendirir. Bu bölümde, herkesin rahatlıkla uygulayabileceği temel eğitim adımlarını bulabilirsiniz.

  1. Otur Komutu – Temel Güvenlik Davranışı

Neden önemli?
• Heyecanı kontrol etmeyi öğretir
• Zor durumlarda sakinleşme sağlar
• Ev içi kuralları öğrenmeyi kolaylaştırır

Nasıl uygulanır?
• Ödülü burnunun üzerine yaklaştırın
• Ödülü yukarı doğru kaldırırken hafifçe geriye hareket ettirin
• Köpek poposunu yere koyduğunda “Aferin!” deyip ödülü verin
• Asla poposuna bastırmayın

Günde 3–5 tekrar yeterlidir.

  1. Bekle Komutu – Duygu Kontrolünü Geliştirir

Nasıl uygulanır?
• Köpek otur pozisyonundayken elinizi “dur” şeklinde uzatın
• 1 saniye bekleyince ödül → sonra sürenin uzunluğunu artırın
• Kapıdan çıkarken veya mama kabı konulurken uygulanabilir

İpucu:

Başta kısa süreler, başarı geldikçe artırılan adımlar → en hızlı öğrenme şeklidir.

  1. Çağırma (“Gel”) Eğitimi – En Kritik Komut

Hedef:

Dış ortamda veya ev içinde köpeğin güvenle size yönelmesini sağlamak.

Uygulama:

• Ev içinde kısa mesafeden başlayın
• Neşeli bir ses tonu kullanın
• Geldiği an hemen ödülle pekiştirin
• “Gel” dedikten sonra uygulamazsa ceza vermeyin (komutu bozar)

Dış ortam:

Uzun tasma → güvenli mesafe → başarı oranı yükseldikçe kısaltılır.

  1. İsmini Tanıma Eğitimi – Bağ Kurmanın Temeli

Nasıl uygulanır?
• Köpeğin ismini söyleyin → size bakınca ödül
• Bu, adının güvenli bir işaret olduğunu öğretir
• Ceza içeren bağırmalar ismi olumsuz çağrışımla eşleştirir
Bu nedenle ismi sadece pozitif bağlamlarda kullanılmalıdır.

  1. Hedef Eğitimi (“Target”) – Zihinsel Uyarım İçin Harika

Nedir?

Köpeğin burnuyla elinize veya bir nesneye dokunmasını öğretme tekniği.

Nasıl yapılır?

• Elinizi köpeğin burnuna yakın tutun
• Burnu elinize değdiği anda “aferin” → ödül
• Sonra komut eklenir: “dokun”

Faydaları:

• Zor durumlarda yönlendirme sağlar
• Kaygılı köpeklerde odağı değiştirmeye yarar

  1. Zeka ve Koku Oyunları – Evde Enerji Atımı

Basit oyun örnekleri:
• Havlu içine ödül sarma oyunu
• Pet şişe içine birkaç ödül koyup delikler açma
• Evde “ödül bul” oyunu (koku takibi)
• Karton kutu veya yumurta viyolü içine ödül gizleme

Neden önemli?
• Zihinsel yorgunluk fiziksel egzersiz kadar etkilidir
• Evde sıkılan köpeklerde yıkıcı davranışları azaltır

  1. Yalnız Kalma Çalışmaları – Sağlıklı Bağımsızlık

Nasıl başlanır?
• Köpek odadayken kısa süreli kapı kapama–açma alıştırmaları
• Ayrılışları abartmadan yapmak
• Döndüğünüzde sakin karşılama

Bu eğitim, ayrılık kaygısını önlemenin en pratik yoludur.

  1. Tasma Eğitimi – Sakin Yürüyüş için Temel Adım

Uygulama:
• Ev içinde takıp kısa süre alışmasına izin verin
• Tasmanın “çekiş aracı” değil “iletişim aracı” olduğunu öğretin
• Yürürken çektiğinde durun → tasma gevşeyince hareket edin

İpucu:

Göğüs tasması başlangıç için daha uygundur. Eğer çekiştirmeyi önlemiyorsa eğitim malzemeleri doğru kullanım rehberimize göz atabilirsiniz.

  1. Ev Kuralları Eğitimi – Tutarlılığın Gücü

Ev içi kurallar ailede herkes için aynı olmalıdır.

Örnek kurallar:
• Masaya çıkma yok
• Kapıda bekleme → önce insan geçer
• Zıplama davranışına tepki verilmez; sakin davranış ödüllendirilir

Köpekler tutarlılıkla en hızlı öğrenir.

  1. Kısa, Sık ve Eğlenceli Seanslar

Köpeklerde ideal eğitim süresi:
3–5 dakika × günde birkaç tekrar.

Kısa seanslar → yüksek motivasyon
Uzun seanslar → dikkat dağılması

🟩G. EVDE GÜVENLİ ORTAM HAZIRLAMA REHBERİ🟩

Köpeğinizin güvenli, sağlıklı ve stres düzeyi düşük bir yaşam sürmesi için ev ortamının doğru şekilde düzenlenmesi büyük önem taşır.
Bu rehber, yeni bir köpeğin eve gelişinden itibaren güvenli bir yaşam alanı oluşturmanız için uygulanabilir adımlar sunar.

  1. Evdeki Tehlikeli Bitkiler

Birçok yaygın ev bitkisi köpekler için toksiktir. Aşağıdaki bitkiler kesinlikle ulaşamayacağı bir yerde olmalıdır:

Yaygın zehirli bitkiler:
• Zambak türleri
• Difenbahya (Dieffenbachia)
• Fil kulağı
• Aloe vera (özellikle yaprak jeli)
• Kauçuk bitkisi
• Lilyum
• Deve tabanı
• Sarmaşık türleri
• Atatürk çiçeği (hafif irritan ama yine de uzak tutulmalı)

Nasıl güvenli hâle getirilir?
• Bitkileri yüksek raflara alın
• Kapalı odalarda konumlandırın
• Toksik bitkileri mümkünse evden çıkarın
• Yeni bitki alırken mutlaka toksisite durumunu kontrol edin

  1. Temizlik Ürünleri ve Kimyasallar

Çamaşır suyu, yüzey temizleyiciler, deterjanlar, oda spreyleri ve ağır kimyasallar köpekler için ciddi tehlike oluşturabilir.

Dikkat edilmesi gerekenler:
• Tüm kimyasallar kapalı dolaplarda saklanmalıdır
• Temizlik yapıldıktan sonra yüzey tam kuruyana kadar köpek uzak tutulmalıdır
• Oda kokusu, parfüm ve sprey deodorantlar solunum irritasyonu yapabilir, köpek odadayken sıkılmamalıdır
• Zemin temizleyici sularına, patiler maruz kalırsa ağızdan alım riski oluşur
• Çamaşır suyu + başka bir kimyasal ASLA karıştırılmamalıdır

Güvenli davranış:
• Doğal temizlik ürünlerini tercih edebilirsiniz (sirke vb.) Kimyasalsız temizlik ürünü seçeneği olan markalar da bulunuyor.
• Temizlik sonrası havalandırma yapılmalı

  1. Ev İçinde Güvenlik (Elektrik, Kablolar, Küçük Objeler)

Tehlike oluşturabilecek nesneler:
• Elektrik kabloları
• Küçük plastik, metal veya lastik parçaları
• Çocuk oyuncakları
• İğne, toka, küçük takılar
• İlaç kutuları
• Çöp kovaları

Çözüm:
• Kabloları kablo kanalı içine alın
• Küçük objeleri yüksek alanlarda tutun
• Çöp kovası devrilmeyecek şekilde kapaklı olmalı
• Masa üzerindeki yiyecek ve küçük eşyaları açıkta bırakmayın

  1. Mutfak Güvenliği

Köpekler için tehlikeli yiyecekler:
• Çikolata
• Soğan, sarımsak
• Avokado çekirdeği
• Kahve, çay
• Üzüm ve kuru üzüm
• Alkol
• Macadamia fıstığı

Önlemler:
• Yiyecekleri tezgahta bırakmayın
• Fırın ve ocak açıkken köpeği mutfağa almayın
• Sıcak tencere/tava taşırken köpeği alanın dışında tutun

  1. Balkon ve Pencere Güvenliği

Köpeklerin yükseklik algısı insanlar kadar gelişmiş değildir.

Dikkat edilmesi gerekenler:
• Balkon korkuluklarının arasındaki boşluklar kapatılmalı
• Pencerelere sineklik takılmalı (normal sineklik değil, sağlam olanlardan)
• Balkon kapısı açıkken köpek yalnız bırakılmamalı
• Balkon demirlerine tırmanabilen köpekler için bariyer eklenebilir

  1. Köpek İçin Güvenli ve Sakin Bir Alan Oluşturma

Köpeğin:
• dinlenmek,
• saklanmak,
• uyku düzenini sağlamak

için güvenli bir alanı olması çok önemlidir.

Bu alan nasıl olmalı?
• Kalabalıktan uzak bir köşe
• Yatağı/minderi sabit bir yerde
• Su kabı kolay ulaşılabilir
• Gerektiğinde içine çekilebileceği yarı kapalı bir alan (ör. köpek evi, çadır tipi yatak)
• Gürültüden uzak bir nokta (kapı önü olmamalı)

  1. Bahçe Güvenliği (Varsa)

Riskler ve çözümler:
• Delik açıp kaçmayı önlemek için çit kontrolü yapılmalı
• Zehirli bahçe bitkileri temizlenmeli
• Gübre ve ilaçlanmış alanlara köpek sokulmamalı
• Arka bahçedeki mantarlar (bazıları toksiktir) temizlenmeli
• Süs havuzları ve göletlere erişim sınırlanmalı

  1. Evde Birden Fazla Hayvan Varsa Ortam Düzeni

Dikkat edilmesi gerekenler:
• Ayrı mama ve su kapları
• Ayrı dinlenme alanları
• Her hayvana kaçabileceği güvenli bir köşe
• Oyun zamanı kontrollü ve kısa tutulur
• Kaynak koruma ihtimali olan durumlar (oyuncak/mama) önceden düzenlenir

  1. Mama ve Su Kaplarında Hijyen – Bakteri Üremesini Önleme

Mama ve su kapları, düzenli temizlenmediğinde köpeklerde ishal, kusma, ağız ve deri enfeksiyonları gibi sağlık sorunlarına neden olabilecek bakteri ve maya üremesine uygundur. Özellikle salmonella, E.coli ve staphylococcus türleri ev ortamında hızla çoğalabilir.

Dikkat edilmesi gerekenler:
• Mama ve su kapları her gün yıkanmalıdır.
• Kuru mama kullanılsa bile kaplar yağlanır ve bakteri tutar.
• Su kaplarında 24 saatten uzun süre bekleyen su bakteri ve biyofilm oluşturabilir.
• Mama ve su kapları klasik bulaşık deterjanlarıyla değil, doğal içerikli (kimyasal içermeyen) ürünlerle temizlenmelidir.

Örn: doğal bulaşık sabunları, doğal içerikli sıvı sabunlar.
• Kaplar iyice durulanmalı; deterjan kalıntısı bırakılmamalıdır.
• Seramik veya paslanmaz çelik kaplar plastik kaplara göre çok daha sağlıklıdır.
Plastik kaplar çizildiğinde bakteri tutabilir ve kokabilir.
• Haftada 1 kez mama kapları daha sıcak suda veya buhar yöntemiyle derinlemesine temizlenebilir.

Neden önemli?
• Düzenli temizlenen kaplar bağırsak sağlığını korur.
• Ağız kokusu, diş plağı ve bakteriyel enfeksiyon riskini azaltır.
• Köpeğin su tüketimi artar; kirli kaplardan su içmek istemezler.

🟩H. EĞİTİM MALZEMELERİ VE DOĞRU KULLANIM REHBERİ🟩

Köpekle güvenli, konforlu ve pozitif iletişim kurmanın temel adımlarından biri doğru ekipman seçmektir. Yanlış tasma, yanlış yürüyüş ekipmanı veya uygun olmayan oyuncaklar hem fiziksel hem psikolojik olarak köpeğe zarar verebilir. Bu rehber, ailelerin ve gönüllülerin bilinçli seçim yapabilmesi için hazırlanmıştır.

  1. DOĞRU GÖĞÜS TASMASI SEÇİMİ

Göğüs tasması boyun yapısına baskı yapmadığı ve köpeğin anatomisine uyum sağladığı için en güvenli seçenektir. Ancak doğru tasma modeli seçilmezse yürüyüş kalitesini bozabilir.

✔ Doğru göğüs tasması nasıl olmalı?
• Omuz hareketini kısıtlamamalı
• Koltuk altına sürtmemeli
• Baskı noktası göğsün kaslı bölümüne denk gelmeli
• “İki parmak boşluk kuralı” uygulanabilmeli
• Göğüs ve boyun çevresi ayarlanabilir olmalı

✔ En güvenli model: Y-TASMA

Uluslararası davranış uzmanlarının önerdiği anatomik tasmadır.

Neden?
• Omuz eklemini serbest bırakır
• Çekme durumunda baskıyı doğru şekilde dağıtır
• Köpeğin doğal yürüyüşünü bozmaz

🔵 Not – H ve Y Tasma Karışıklığını Önlemek İçin Açıklama

Piyasadaki bazı ergonomik göğüs tasmaları görünüş olarak “H modeline” benzese bile, omuz eklemini serbest bırakıp baskıyı göğüs kasına dağıttığı için aslında Y-tasma kategorisine girer.

Örnek markalar:
• True Love
• Ruffwear
• Julius K9 Longwalk

Bu modeller doğru, sağlıklı ve önerilen tasmalardır.

Sorunlu klasik H-tasmalar ise:
• omuz hareketini kesen yatay kayışlı,
• koltuk altını tahriş eden,
• baskıyı yanlış noktaya aktaran

ucuz/ergonomik olmayan modellerdir.

  1. YÜRÜYÜŞ EKİPMANLARI (NE NE İÇİN KULLANILIR?)

✔ Kısa Tasma (1–1.5 metre)

Günlük yürüyüş için en güvenli ve kontrollü seçenektir.
Köpeğin yönlendirilmesi kolaydır.

✔ Uzun Eğitim Tasması (5–10 metre)

• Koku takibi oyunları
• Çağırma–gel komutu çalışmaları
• Enerji atımı için güvenli alanlarda kullanım

Avantajı: Özgürlük + kontrol.

✔ Flexi (otomatik uzayan tasma)

Flexi bir eğitim tasması değildir.
Yanlış kullanıldığında yürüyüş eğitimini ciddi şekilde bozar.

Ne zaman kullanılabilir?
• Eğitimli köpeklerde
• Sakin bölgelerde
• Tehlikesiz alanlarda

Ne zaman kullanılmamalı?
• Yürüyüş eğitimi almamış köpeklerde
• Şehir içi trafiğinde
• Reaksiyon gösteren köpeklerde (havlama, çekme)

  1. EĞİTİMDE ASLA KULLANILMAMASI GEREKEN EKİPMANLAR

Bilimsel davranış standartlarına göre aşağıdaki ekipmanlar köpeğe fiziksel ve psikolojik zarar verir.

❌ Boğma Tasması
• Boyun omurlarına baskı yapar
• Trakea zedelenmesi riski
• Kaygı ve agresyonu artırır

❌ Dikenli/Penli Tasması (Prong)
• Ağrı temelli eğitim oluşturur
• Sinir sistemi üzerinde travmatik etki
• Dünya çapında davranış uzmanlarınca yasaklanmıştır

❌ Elektrikli Şok Tasması
• Korku, panik ve travma oluşturur
• Davranışı baskılar, sorunu çözmez
• Avrupa’nın büyük kısmında yasaktır

❌ Yanak altından geçen eski tip H/Halter tasmalar
• Omuz hareketini ciddi şekilde kısıtlar
• Koltuk altını tahriş eder

  1. DOĞRU ÖDÜL SEÇİMİ VE KULLANIMI

Ödüller öğrenmeyi hızlandırır.

✔ En iyi ödüller:
• Küçük ve yumuşak parçalı ödüller
• Pişmiş tavuk
• Köpek için üretilmiş yumuşak eğitim ödülleri
• Laktosuz peynir parçaları

✔ Ödül nasıl kullanılmalı?
• Büyük ödüller yerine küçük, sık ödüller
• Köpek doğru davranışı yaptığı anda verilmelidir (0.5–1 saniye içinde)

  1. ÇİĞNEME OYUNCAKLARI (Neden Gerekli?)

Çiğneme davranışı:
• Stresi azaltır
• Diş ve çene sağlığını destekler
• Sakinleşmeye yardımcı olur
• Köpeğin doğal içgüdüsünü karşılar

✔ Güvenli çiğneme oyuncakları:
• Doğal kauçuk oyuncaklar
• KONG
• Sert lifli çiğneme oyuncakları
• Preslenmemiş doğal kemik alternatifleri (denetimli çiğneme)

❌ Kaçınılması gerekenler:
• Çok sert ve dişi kırabilecek oyuncaklar
• Köpükten yapılmış kolay yırtılan oyuncaklar
• Tüy ve kumaş dolgulu oyuncaklar (erken yutma riski)

  1. ZEKA OYUNCAKLARI VE EVDE YAPILABİLECEK AKTİVİTELER

Zeka oyuncakları köpeğin zihinsel ihtiyaçlarını karşılar ve davranış problemlerini azaltır.

✔ Önerilen zeka aktiviteleri:
• KONG içine yiyecek doldurma
• Snuffle mat (koku arama oyunu)
• Bulmaca oyuncaklar
• Yiyecek saklama oyunları

✔ Evde yapılabilecek düşük maliyetli zeka aktiviteleri:
• Plastik şişede delik açarak mama dağıtma oyunu
• Havluya mama saklayarak arama oyunu
• Karton kutularla bulmaca oyunu
• Bardak altında ödül bulma oyunu

Zihinsel yorgunluk → fiziksel yorgunluk kadar tatmin edicidir.

  1. EĞİTİMDE AİLENİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN GENEL KURALLAR
    • Köpeğe asla fiziksel ceza verilmez
    • Zorla sevdirmeye veya bastırmaya çalışılmaz
    • Tasmanın ani çekişleri sakıncalıdır
    • Köpeğin öğrenme süresi bireyseldir; sabırla ilerlenmelidir
    • Eğitim kısa, eğlenceli ve düzenli olmalıdır

🟩I. DİĞER HAYVANLARLA TANIŞTIRMA REHBERİ🟩

Köpeklerin diğer hayvanlarla olan ilişkisi, doğru tanıştırma protokolü uygulanmadığında hem stres hem güvenlik riski oluşturabilir. Bu rehber, köpeğinizin diğer köpekler, kediler ve evdeki farklı türlerle güvenli, sakin ve kontrollü bir şekilde tanışmasına yardımcı olur.

  1. Genel Tanıştırma İlkeleri

Başka bir hayvanla ilk temas her zaman kontrollü ve aşamalı olmalıdır.

✔ Altın kurallar:
• İlk tanışma asla kapalı bir alanda yapılmamalıdır
• Hayvanların birbirine yaklaşması zorlanmamalıdır
• Vücut dili yakından takip edilmelidir
• Her iki hayvanın da kaçabileceği güvenli alan olmalıdır. Tasma ile tanıştırma,yakın temas risklidir
• Kötü bir ilk deneyim, ilerlemeyi haftalarca geri atabilir
• “Bırakayım anlaşırlar” yaklaşımı bilimsel olarak yanlıştır

  1. Köpek–Köpek Tanıştırma Protokolü

Aşama 1: Paralel Yürüyüş
• Köpekler birbirini görür ama temas etmez
• Arada en az 5–10 metre mesafe olur
• Yavaş adımlarla ilerlenir
• Her iki köpek de sakinleştikçe mesafe kısaltılır

Bu aşama, köpeklerin diğerinin kokusunu ve enerjisini güvenli şekilde algılamasını sağlar.

Aşama 2: Kısa Temas — Uzaklaşma Döngüsü
• Köpekler 2–3 saniyelik kısa selamlaşma yapar
• Hemen ardından uzaklaşılır
• Her olumlu temasta sütre kısaltılır
• Kuyruk sertliği, vücut gerilimi veya donma varsa temas kesilir

Aşama 3: Serbestletilmiş Ortamda Kontrollü Tanışma
• Kapalı alanda değil, sakin bir açık alanda yapılmalıdır
• Tasmalar gevşek tutulur
• Sahipler arasında gerginlik olmaz
• Gerektiğinde köpeği çağırıp yeniden yönlendirmek için ödül kullanılır

  1. Köpek–Kedi Tanıştırma (Ev İçin En Güvenli Protokol)

Köpek & kedi tanıştırması en hassas tanıştırma türüdür.
Adımlar asla atlanmamalıdır.

Aşama 1: Koku Değişimi (Temassız Tanışma)
• Kedi ve köpek ayrı odalarda tutulur
• Battaniye, mama kabı gibi kokulu objeler karşılıklı değiştirilir
• Hayvanların kokuyu olumlu bir şeyle eşleştirmesi için ödül verilir

Bu adım en az 1–3 gün sürmelidir.

Aşama 2: Kapı Aralığından Tanışma
• Arada güvenli kapı/engel olur
• Birbirlerini görürler ama temas yoktur
• Köpek sakin davranıyorsa ödüllendirilir
• Kedi geriliyorsa süreç yavaşlatılır

Aşama 3: Kontrollü İlk Buluşma
• Köpek mutlaka tasmalı olmalıdır
• Kedi isterse yüksek alana çıkabilmeli
• Kontak kısa tutulur (3–5 saniye)
• Göz teması yumuşaksa süre uzatılır
• Kovalamaya meyil varsa anında uzaklaştırılır

Aşama 4: Serbest Etkileşim (Kademeli)
• Köpek tasması gevşek olur ama tamamen çıkarılmaz
• Kedi çıkış yolu olan bir ortamda olmalı
• İlk birkaç gün süre çok kısa tutulur
• Asla yalnız bırakılmaz

Önemli Not:

Kedi korktuğu anda kaçarken, köpek avlanma paternini tetikleyebilir.
Bu durum tamamen içgüdüseldir ve asla ceza uygulanmamalıdır.
Bunun yerine süreç geriye alınır.

  1. Evde Yeni Köpekle Mevcut Köpeği Tanıştırma

✔ Yapılması gerekenler:
• Nötr alanda karşılaştırma
• İlk temas kısa ve olumlu olacak şekilde
• Kaynak koruma riskine karşı ayrı mama, ayrı su, ayrı oyuncak
• Aynı anda odaya girme yerine sırayla geçiş
• İlk 1 hafta gözetimli zaman geçirme

✔ Yapılmaması gerekenler:
• Oyun zorlamak
• Aynı mama kabında yemek vermek
• Oyuncakları açıkta bırakmak (özellikle ilk günlerde)
• “Ağabeylik/abladık öğretme” gibi ceza içerikli müdahaleler

  1. Küçük Hayvanlarla Tanıştırma (Kuş, Tavşan, Hamster)

Köpeğin avcılık içgüdüsü bazı türlerde daha belirgindir.
Bu nedenle küçük hayvanlar her zaman yüksek riskli kategoride değerlendirilir.

✔ Güvenli tanıştırma:
• Asla doğrudan temas olmaz
• İlk tanışma sadece görsel mesafe ile yapılır
• Köpek tasmalı, küçük hayvan kafes içinde olmalı
• Stres belirtisi varsa temas kesilir
• Küçük hayvan alanı köpeğin erişemeyeceği yükseklikte olmalı

❌ Yapılmaması gerekenler:
• “Koklasın bir şey olmaz” yaklaşımı
• Kafes kapısını açmak
• İki hayvanı yalnız bırakmak

  1. Başarılı Tanıştırmanın İşaretleri

✔ Köpekte:
• Yumuşak beden dili
• Gevşek kuyruk
• Hafif koklama
• Kolay yönlendirilebilirlik

✔ Kedide:
• Yavaş göz kırpma
• Kabarma olmaması
• Güvenli uzaklıktan takip
• Sakin hareketler

  1. Tanıştırma Sürecinde Aileye Öneriler

• Süreci aceleye getirmeyin; her hayvanın uyum hızı farklıdır
• Olumlu anları ödüllendirin
• Kötü deneyim yaşanırsa en az 24–48 saat ara verin
• İlk 1–2 hafta hiçbir hayvan yalnız bırakılmamalı
• Gerginlik anında asla bağırmayın veya ceza uygulamayın